Dynamisch PRIS: voor de parkeerder of voor de sier?

“Wij hebben een nieuw PRIS gemaakt, dat de bezoekers van Tilburg sneller naar hun bestemmingen leidt”, vertelt Mark Clijsen (specialist verkeersregeltechniek) van de gemeente Tilburg in een YouTube-video waarin hij uitlegt hoe het nieuwe ParkeerRoute Informatie Systeem (PRIS) werkt. Aanleiding vormden zowel het verouderde PRIS als de veranderde situatie in de binnenstad, waarbij de ontsluitingsroute rond het centrum (city-ring) éénrichtingsverkeer is geworden. Er is geïnvesteerd in high-end displays die dynamische parkeerinformatie weergeven en borden met vol-vrij-signalering voor de verschillende parkeervoorzieningen. “Hoogwaardige kwaliteit voor het straatbeeld”, concludeert Clijsen. Maar maken automobilisten eigenlijk wel gebruik van PRIS en laten zij zich door de verstrekte informatie leiden?

Door: Tessa van de Zande (Radboud Universiteit Nijmegen) en Jan-Joost van Eeuwijk (Spark)

Spark zit regelmatig om de tafel met gemeentes die aangeven te willen investeren in de kwaliteit van de binnenstad. Het optimaliseren van het parkeerproduct is daar een belangrijk onderdeel van. Het doel van deze optimalisatie laat zich meestal als volgt samenvatten: bezoekers van de binnenstad snel en efficiënt naar de voor hen bedoelde parkeerplaats leiden. Bezoekers die lang moeten zoeken naar een parkeerplaats veroorzaken namelijk verkeersoverlast en zijn een grote bron van CO2-uitstoot in binnensteden.

De gemeentes in kwestie wensen deze optimalisatie te realiseren door middel van verbetering van hun parkeerverwijzing. Er staan namelijk wel borden in de binnenstad die naar de verschillende voorzieningen verwijzen, maar hierop is niet af te lezen of er nog plaats is. Dit resulteert bijvoorbeeld in een lange wachtrij voor een volle garage op de ontsluitingswegen in het centrum, terwijl er verderop in de andere centrumgarage nog voldoende plaatsen vrij zijn.

De oplossing lijkt voor de hand te liggen: een dynamisch parkeerverwijssysteem. Bebording met instelbare displays die real-time aangeven in welke parkeervoorziening nog plaats is en waarop bij grote drukte zelfs de routering naar de verschillende parkeergarages wordt aangepast, zodat parkeerders-in-spe niet in de file terechtkomen.

Amersfoort

De gemeente Amersfoort installeerde een dergelijk systeem voor haar binnenstad. Voor dit systeem stonden recentelijk vervangingsinvesteringen op de planning. Over de effectiviteit van het bestaande systeem waren echter vragen ontstaan: er stonden regelmatig rijen voor parkeergarages die tot opstoppingen en onveilige situaties op de Stadsring leidden. De gemeente besloot daarom onderzoek te doen onder parkeerders naar het gebruik van het bestaande PRIS.

Uit dit onderzoek kwam naar voren dat automobilisten liever aansluiten in de wachtrij voor een bepaalde parkeervoorziening vanwege de kortere loopafstanden van de voorziening naar de winkels in het centrum, dan dat ze in een andere voorziening parkeren. Een andere uitkomst van het onderzoek liet zien dat een verwijssysteem de automobilist niet zou kunnen verleiden te kiezen voor een andere parkeervoorziening; de wachttijd voor de garage van hun voorkeur was voor de parkeerder geen probleem. Twee derde van de respondenten gaf aan het PRIS niet te gebruiken omdat ze doelbewust naar de garage van hun keuze toe rijden. Het grootste gedeelte van de parkeerders was bovendien bekend met de lokale parkeersituatie. De gemeente stelt daarom terecht de vraag: laten lokaal bekende automobilisten zich leiden door dynamische parkeerverwijzing?

Keuzegedragsonderzoek in Tilburg

In de aanbevelingen van het onderzoek van de gemeente Amersfoort wordt gesteld dat het zou lonen te achterhalen of er meer informatie bekend is over hoe parkeerders gebruik maken van parkeerverwijssystemen. Sinds maart 2013 is daar daadwerkelijk meer over bekend. Tessa van de Zande studeerde eerder dit jaar af bij de Faculteit der Managementwetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen met een verkennende studie naar het effect van parkeerverwijssystemen op het keuzegedrag van automobilisten.

Het onderzoek van Van de Zande laat raakvlakken zien met de resultaten uit het onderzoek van de gemeente Amersfoort. Ook hier kwam naar voren dat het effect van PRIS op het gedrag van automobilisten beperkt is. Slechts de helft van de ondervraagde automobilisten heeft PRIS opgemerkt en maar 12% heeft zich laten sturen door de aangeboden informatie. Bijna alle automobilisten geven te kennen parkeerverwijssystemen niet op te merken of te gebruiken omdat zij bekend zijn met de lokale verkeers- en parkeersituatie en er daarom geen aandacht aan schenken. Veel ondervraagden geven ook aan vaak bij dezelfde parkeervoorziening te parkeren, waarbij 40% van de automobilisten dit zelfs doet ongeacht de informatie die PRIS weergeeft.

Op basis van de onderzoeken in Amersfoort en Tilburg kan geconcludeerd worden dat veel automobilisten gewoonteparkeerders zijn en dat extra of nieuwe informatie op PRIS de automobilist niet naar een andere parkeervoorziening doet uitwijken. Een eventuele wachtrij voor een parkeerplek blijkt acceptabel en loopafstand en parkeerkosten zijn vaak al bekend. PRIS is momenteel dus voornamelijk waardevol voor bepaalde type reizigers (met name zij die onbekend zijn met de lokale situatie) en minder bruikbaar voor frequente bezoekers. De frequente bezoeker die zich niet door PRIS laat sturen is tevens de hoofdoorzaak van eventuele verkeersoverlast door opstoppingen en zoekverkeer.

Oplossing van gisteren

Investeren in PRIS is kostbaar en de effectiviteit van het systeem beperkt. Daar komt bij dat er steeds meer technologische ontwikkelingen zijn die on-street dynamische systemen op termijn overbodig maken. Veel automobilisten hebben tegenwoordig een navigatiesysteem in de auto die hen naar hun eindbestemming leidt; daarnaast zijn smartphones met bijbehorende (parkeer)apps ook in opkomst. Deze technieken kunnen de automobilist gepersonaliseerde (parkeer-, route-) informatie geven waardoor on-street dynamische parkeerinformatie overbodig kan worden. Kortom: investeren in dynamische PRIS lijkt investeren in een oplossing waarvan de effectiviteit te wensen over laat en in de nabije toekomst door in-car-technologie wordt vervangen.